ژئوپارک قشم: ۱۲ نکته طلایی برای آشنایی بیش‌تر با ژئوپارک

قشم بزرگ‌ترین جزیره‌ی خلیج‌فارس است که در جنوب شهرهای ساحلی بندرعباس و بندر خمیره قرار دارد. حدود ۶۰ روستا در جزیره‌ی قشم قرار دارند که بیش‌تر آن‌ها در مناطق ساحلی واقع شده‌اند. قشم دارای پیشینه‌ی فرهنگی و تاریخی غنی است و قدمت تمدن آن حتی به پیش از اسلام می‌رسد که آثار آن را می‌توان در تنوع فرهنگی این جزیره دید. گفته می‌شود قشم از دوران ایلامیان محل سکونت و تمدن بوده است و خود نام قشم هم نامی ایلامی است.

قشم ازلحاظ زیستی، منطقه‌ی متنوعی است و گونه‌های جانوری و گیاهی زیادی در آن وجود دارند. جنگل‌های دریایی حرا ازجمله دیدنی‌های گیاهی این منطقه هستند که گفته می‌شود حدود ۵ درصد از پرندگان دنیا و ۲۵ درصد از پرندگان ایران سالانه به آنجا مهاجرت می‌کنند. از محصولات مهم قشم می‌توان به خرما و ملون اشاره کرد. زبان مردم قشم، زبان محلی این منطقه است که با زبان‌های مختلفی مانند عربی، انگلیسی، پرتغالی و هندی ترکیب شده است. یکی دیگر از عواملی که سبب اهمیت قشم شده است، ژئوپارک قشم است که در شبکه‌ی جهانی ژئوپارک‌های جهان به ثبت رسیده است. ازاین‌رو برای آشنایی با ژئوپارک قشم، در این مقاله قصد داریم ابتدا به این سؤال پاسخ دهیم که ژئوپارک چیست؟ و سپس به بررسی ژئوپارک قشم بپردازیم. سرفصل های عنوان‌شده در این مقاله عبارت‌اند از:

• ژئوپارک چیست؟
• ژئوپارک قشم و نکات آن

ژئوپارک چیست؟

ژئوپارک چیست؟ ژئوپارک به معنی پارک زمین‌شناسی است و از منطقه‌ای وسیع با مرز مشخص و چندین پدیده‌ی زمین‌شناسی تشکیل شده است. ژئوپارک باید توان تأمین اقتصادی مناطق اطراف خود را داشته باشد و آثار تاریخی، بوم‌شناسی و طبیعی دیگری نیز داشته باشد. یونسکو بر ژئوپارک نظارت دارد و بالاترین مقام دولتی منطقه‌ای که ژئوپارک در آن واقع شده است، مسئولیت اداره‌ی آن را بر عهده دارد. در حال حاضر در بین کشورهای آسیایی، چین دارای بیش‌ترین تعداد ژئوپارک است. از دیگر ژئوپارک‌های ایران می‌توان به ژئوپارک طبس و همچنین ژئوپارک ارس اشاره کرد.

ژئوپارک قشم و 12 نکته طلایی

شاید با دیدن عکس‌های ژئوپارک قشم بخواهید فوراً به دیدن آنجا بروید، اما بهتر است ابتدا با ژئوپارک قشم آشنایی بیش‌تری پیدا کنید. در ادامه به بررسی نکاتی از ژئوپارک قشم می‌پردازیم:

1- ژئوپارک قشم کجاست؟

وجود تندیس‌های مشابه تندیس‌های رشته‌کوه زاگرس، گنبدهای نمکی و همچنین جنگل‌های دریایی حرا در جزیره‌ی قشم باعث شده است که ژئوپارک قشم به رسمیت شناخته شود که همگی آن‌ها در غرب جزیره‌ی قشم قرار دارند. بنابراین برای دانستن این‌که ژئوپارک قشم کجاست، کافی است به غرب جزیره قشم نگاه کنید. ژئوپارک قشم با حدود۳۰ هزار هکتار وسعت در غرب جزیره‌ی قشم قرار دارد.

2- ثبت ژئوپارک قشم

برای اولین بار در سال ۱۳۸۵ ثبت جهانی ژئوپارک قشم در یونسکو تصویب شد اما سال ۱۳۹۱ ژئوپارک قشم از این لیست خارج شد تا این‌که با تلاش‌های بسیار، مجدداً در سال ۱۳۹۵ این ژئوپارک به شبکه‌ی جهانی ژئوپارک‌ها افزوده شد.

3- شرایط اقلیمی ژئوگارک قشم

منطقه قشم و ژئوپارک آن در تابستان‌ها خیلی گرم و در زمستان‌ هم گرم است. در بیش‌تر مواقع سال هم این منطقه دارای آب‌وهوای شرجی است که بعضی مواقع، به‌خصوص از مهر تا فروردین، تحمل آن دشوار می‌شود. بیش‌ترین دمای این منطقه ۴۶ درجه و کم‌ترین دمای آن صفر درجه است و میانگین دمای آن ۲۶ درجه سانتی‌گراد است. گرم‌ترین زمان سال از اواسط تیر تا اواسط شهریور است و سردترین زمان سال، ماه‌های دی و بهمن هستند.

4- پوشش جانوری

جزیره قشم با توجه به وسعت کمی که دارد، دارای تنوع جانوری خوبی است به‌طوری‌که ۱۶ گونه از پستانداران در این منطقه سکونت دارند که بیش‌تر آن‌ها در ناحیه‌ی ژئوپارک قشم قابل مشاهده هستند و این تعداد به جزء پستانداران آبزی است که گاهی مواقع تا نزدیکی ساحل قشم هم می‌آیند. پرندگان که شاید مهم‌ترین جاذبه‌ی زیستی قشم و ژئوپارک آن باشند به‌وفور در این منطقه یافت می‌شوند به‌طوری‌که ۲۲۶ گونه از آن‌ها در این منطقه سکونت دارند یا برای مدتی به آنجا مهاجرت می‌کنند.

پرندگان یکی از مهم‌ترین جاذبه ها‌ی زیستی ژئوپارک قشم هستند که به‌وفور در این منطقه یافت می‌شوند به‌طوری‌که ۲۲۶ گونه از آن‌ها یا در این منطقه سکونت دارند یا برای مدتی به آنجا مهاجرت می‌کنند.

5- پوشش گیاهی

چون قشم در ناحیه‌ی نیمه حاره‌ای قرار دارد، پوشش گیاهی وسیعی ندارد و شامل درختچه‌هایی است که در فواصل زیاد نسبت به هم روییده‌اند و البته در بعضی از مناطق می‌بینید که گیاهان به‌صورت دسته‌جمعی و گروهی یا به‌صورت متمرکز در یک نقطه روییده‌اند. اما مهم‌ترین پوشش گیاهی این منطقه در جنگل دریایی حرا است که در بخش ژئوپارک قشم قرار دارد و یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن است.

6- مسابقات ژئوپارک تریل قشم

ژئوپارک تریل قشم یکی از رویدادهای ورزشی این منطقه است که یک مسابقه‌ی دوی بیابانی است که حدود ۹۰ کیلومتر مسافت دارد. بسیاری از ورزشکاران و دوندگان ماراتن برای شرکت در مسابقه دوی ژئوپارک قشم به این ناحیه سفر می‌کنند.

7- محل اقامت

جزیره‌ی قشم دارای هتل‌ها و مهمان‌خانه‌های خوبی است که بیش‌تر آن‌ها در خود شهر قشم قرار دارند اما درگهان و تولا هم دارای هتل‌های مناسبی برای اقامت افراد سختگیر هستند. در مناطق روستایی و دورافتاده‌تر هم مهمانخانه‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید زندگی در طبیعت قشم و خوردن غذاهای محلی را در این اماکن تجربه کنید.

علاوه بر نکات کلی که باید در مورد قشم و ژئوپارک آن می‌دانستید، بهتر است با اماکن دیدنی آنجا هم آشنا شوید که در ادامه‌ی نکات قبلی، به معرفی چند مورد از آن‌ها می‌پردازیم:

8- بام قشم

دشتی پهناور در ارتفاع ۱۲۰ متری از سطح دریا که در مرکز جزیره قرار دارد. این ناحیه، هم یک جاذبه‌ی زمین‌شناسی است و هم چشم‌انداز بسیار زیبایی دارد که از فراز آن می‌توانید جنگل حرا، دره‌ی تندیس‌ها و خلیج‌فارس را ببینید.

9- دره‌ی تندیس‌ها

دره‌ی تندیس‌ها یکی از اماکن ژئوپارک قشم است که سطح آن پوشیده از ترک‌های گلی است. در این دره به خاطر فرسایش سنگ‌ها به‌مرورزمان تندیس‌هایی بسیار زیبا و چشم‌نواز تشکیل شده است که بعضی از آن‌ها به شکل موجودات و حتی حالت چهره‌ی انسان هستند. نام دره‌ی تندیس‌ها هم از همین تندیس‌ها برداشته شده است.

10- دره‌ی ستاره‌ها

این مکان خارج از محدوده‌ی ژئوپارک قرار دارد اما یونسکو آن را به‌عنوان بخشی از ژئوپارک پذیرفته است. دره‌ی ستاره‌ها از لایه‌ رسوبی نرم و قابل فرسایش تشکیل شده است و بیش‌تر زیبایی آن به خاطر ستون‌های سوزنی شکل، دیواره‌های عمودی و پل‌های آن است.

11- کاسه سلخ

این ناحیه که در قسمت جنوبی قشم واقع شده است یکی از کم بازدیدترین مناطق ژئوپارک قشم است اما دارای آرامش و سکوت خوبی برای افرادی است که به دنبال فرار از هیاهو هستند. این منطقه تقریباً عاری از هرگونه جانداری است و تنها یک سری تپه‌ماهور در آنجا به چشم می‌خورد و البته شاخص‌ترین ویژگی آن چشمه‌ی گوگرد شفابخش آن است.

12- نمکدان

نمکدان هم یکی دیگر از جاذبه‌های ژئوپارک قشم است که یک گنبد نمکی در آن به وجود آمده است که دارای طولانی‌ترین غار نمکی جهان است. این منطقه سرشار از انواع سنگ‌های رسوبی و آذرین است و برای دوستداران زمین‌شناسی نقطه‌ای مناسب به شمار می‌رود.

قشم شاید به‌اندازه‌ی کیش شهرت و محبوبیت نداشته باشد اما ثبت جهانی ژئوپارک قشم در یونسکو که اولین ژئوپارک خاورمیانه است، باعث شده است که این جزیره از اهمیت استراتژیکی برخوردار شود. ژئوپارک قشم مکانی ایده‌آل برای عاشقان و دوستداران طبیعت و زمین‌شناسی است. می‌توانید با گردش در این محیط از شگفتی‌های متنوع زمین‌شناسی در ژئوپارک قشم لذت ببرید. این جزیره و ژئوپارک آن دارای تنوع جانوری بسیاری، به‌خصوص درزمینه‌ی پرندگان است که می‌تواند محیط ایده آلی برای عکاسان حیات‌وحش هم باشد. همچنین مسابقات ژئوپارک تریل قشم این امکان را برای ورزش دوستان فراهم کرده تا از ورزش کردن در طبیعت زیبا و منحصربه‌فرد آن لذت ببرند.